d@d@sr€!s - ERZURUM

ERZURUM ADI

Erzurum'un bilinen ilk adı Doğu Roma (Bizans) İmparatoru II.Theodosios' a (408-450) izafe edilen Theodosiopolis' ti, şimdiki Erzurum' un yerinde kurulmuştu. IV. asır sonuna doğru Roma imparatorluğu sınırları içine alınmış ve 415 tarihinde Theodosios' un emriyle Şark Orduları Kumandanı Anatolius tarafından kurulmuştur. Urfalı Mateos' a göre bu şehir Garin mıntıkasında Fırat'ın kaynağına yakın bir yerde bulunuyordu. Belazurî. bölgeye hakim olan Ermenyakos' un ölümü üzerine yerine geçen Kali adlı karısı tarafından kurulduğu için Araplarda Kalikala (Kali' nin ihsanı) adını vermişlerdir. Belazuri Kalîkala' yı dördüncü Ermeniyye şehirleri arasında sayar ve Ermeniyye şehirlerinden biri olarak kabul eder. X. asır İslam coğrafyacıları Kalikala şehri hakkında bize malumat vererek, doğuda ev eşyasının en önemlisi sayılan Kali (halı)nın burada yapıldığım ve adını bu şehirden almış olduğunu kaydetmektedirler. Hudud alalam' ın yazarı bu şehrin müstahkem bir kalesi bulunduğunu ve her taraftan gelen gazilerin burayı nöbet tutarak koruduklarım Ve şehirde tüccarların çok olduğunu bildirmektedir. Bugünkü Erzurum adı ise, Erzen' in Selçuklular tarafından fethedilmesi üzerine ahalisinin Theodosiopolis' e (Kalikala=Karin) göç etmelerine müteakip bu şehre Erzen ve Türk hâkimiyetinin ilk safhalarında bu adın sonuna, Meyyafarikin (Silvan) ile Siirt arasındaki Erzen' den ayırmak ve Anadolu'ya ait olduğunu belirtmek üzere Rum kelimesi ilave edilerek, Erzen al-Rum denilmesinden kaynaklanmıştır. Selçuklular tarafından Erzurum'da basılmış paraların üzerinde şehrin adı Arzan al-Rum şeklinde yazılmıştır.

Tarih Öncesi Çağlar

Erzurum ve çevresi özellikle son Kalkolitik ve Eski Tunç çağından itibaren yoğun iskana ve siyasi olaylara tanık olmuştur. Bunun sebebi en eski çağlardan beri önemli ticari ve askeri yolların kavşak noktasında yer almaşı, zengin akarsu ağım bünyesinde bulundurması ve doğal savunma zeminine sahip olmasıdır. Çevredeki sert iklim şartlarına rağmen.dağ silsileleri ve akarsu boylarındaki verimli ovalar tarıma ve bilhassa hayvancılığa uygun bir ortam oluşturmuştur. Karaz, Pulur ve Güzelova kazılarının tanıklığında, yaklaşık altı bin yıldan beri çevredeki yaşama biçiminin devam ettiği söylenebilir. Bölgede M.Ö. IV. binden itibaren çok kuvvetli bir kültür birliğinin olduğu da ortaya çıkmıştır.

Nüfus :

İlimiz Erzurumda 5490 Sayılı Nufus Hizmetleri Kanunu kapsamında gerçekleştirilen ve sonuçları 21.01.2008 tarihinde açıklanan Adrese Dayalı Nufus Kayıt Sistemi sonuçlarına göre; Güncel Toplam Nufus: 784.941'dir. Bu rakamın 393.589'u Erkek, 391.352'side Kadın nufusdan oluşmaktadır.

1985 Yılı Genel Nüfus Sayımında rakam 856.175 iken, 1990 Genel Nüfus Sayımında 848.201'e düşmüştür. 1985–1990 arasında toplam nüfusta % 0.93 bir azalma, 1990–2000 yılları arasında ise % 10.51 oranında bir artış olmuştur.

2000 Genel Nüfus Sayımı kesin sonuçlarına göre toplam nüfus 937.389 olup, 560.551 kişi ( % 59,7 ) şehirlerde, 376.838 kişi ( % 40,3 ) ise köylerde yaşamaktadır. İl Merkezi nüfusu 361.235 dir.

Erzurum, arazi büyüklüğüne paralel bir nüfus barındırmaz. Esasen 1927’ de 270.400 dolayında olan İl nüfusu, 2000 yılı itibariyle, 937.389’ a ulaşmakla 73 yıllık rakamsal büyüklükteki artış, 3.5 katı dolayında gerçekleşmiştir. Ancak, bu süre içinde Türkiye nüfusunun beş kat dolayında arttığı hatırlanırsa, İl nüfusunun yavaş artmakta olduğu anlaşılır. Bu durum İlin nüfus yoğunluklarına da yansımıştır. Örneğin, 1927’ de km² başına 10.8 kişi düşerken (Türkiye 16.7), 2000 yılında bu yoğunluk 37.6’ ya çıkmıştır (Türkiye 79.8 idi). Bu durumun başlıca sebeplerinden birisi yoğun nüfus göçüdür.

Eğitim ve Kültür:

İlimizde 7 bağımsız anaokulu, uygulamalı anaokulu sayısı 3, Mesleki Teknik Eğitim Bünyesindeki Okul Sayısı 1, ilköğretim bünyesinde anasınıfı 60 ve özel ilköğretim okulları bünyesindeki okul sayısı 3 olup, toplam 1841 öğrenci eğitim öğretim görmektedir. 1066 ilköğretim okulunda toplam 141107 öğrenci,( 8 adet YİBO’da toplam 5651 öğrenci, 7 PİO’da 3375, 1 zihinsel engelliler okulunda toplam 74 öğrenci, 1 işitme engelli okulunda toplam 119 öğrenci, 1 Görme Engelliler İlköğretim Okulunda 33, 4 özel ilköğretim okulunda 821 öğrenci) ve 84 ortaöğretim okulunda toplam 28369 öğrenci, 2 özel lisede toplam 341 ve İşitme Engelliler Meslek Lisesinde toplam 46 öğrenci eğitim-öğretim görmektedir.

İlimizde 1066 İlköğretim okulu ile birlikte Fen Lisesi, 10 Anadolu Lisesi-Anadolu Güzel Sanatlar Lisesi, Anadolu Sosyal Bilimler Lisesi, Anadolu Otelcilik ve Turizm Lisesi, 2 Anadolu Öğretmen Lisesi, Anadolu İmam-Hatip Lisesi, Anadolu Ticaret Meslek Lisesi, 2 Anadolu Kız Meslek Lisesi, 2 Anadolu Teknik Lisesi-Spor Lisesi ve bunun yanında Genel Lise, Endüstri Meslek Liseleri, Çok Programlı Liseler ile Kız Meslek Liseleri ve Ticaret Liseleri bulunmaktadır.